Yatırım Kılavuzu

Türkiye’ye Giriş

ÇALIŞMA İZNİ

​1. İlk Başvuru​

Türkiye’de çalışma izni için gereken başvuru Türkiye’den veya yurt dışından yapılabilir.​

Yurt dışından yapılacak başvurularda yabancıların, çalışma izni için vatandaşı oldukları ya da daimi olarak ikamet ettikleri ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine iş sözleşmesi, atama yazısı veya şirket ortaklığını gösteren belgenin ibrazı ile müracaat etmeleri gerekmektedir. Türkiye’deki işverenin, temsilciliklere yapılan başvuru tarihini takip eden on işgünü içerisinde, elektronik başvuruyu yapması ve gerekli bilgi ve belgeleri Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına şahsen veya posta ile ulaştırması zorunludur. Türkiye Cumhuriyeti temsilcilikleri ile bakanlık, yurt dışından yapılacak çalışma izni başvuruları ile ilgili işlemleri, elektronik ortamda yürütür.

Başvurusu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından uygun bulunarak çalışma izin belgesi düzenlenen yabancıların en geç yüz seksen gün içinde Türkiye’ye giriş yapmaları gerekmektedir. Türkiye’de öğrenim amacıyla verilen oturma izinleri hariç olmak üzere, müracaat tarihinde geçerli en az altı ay süreli oturma izni bulunan yabancılar veya bunların işverenleri çalışma izni başvurusunda bulunabilirler. Bu durumdaki yabancıların Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerine başvuru yapma zorunluluğu bulunmamaktadır. Başvuru için gerekli belgelerin yapılan elektronik başvuruyu takip eden altı işgünü içinde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına şahsen veya posta ile ulaştırılması gerekmektedir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, gerekli hallerde ilgili bakanlık ve mercilerin görüşlerini de almak suretiyle çalışma izni başvurularını sonuçlandırır. Usulüne uygun olarak yapılan çalışma izni başvuruları, belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla bakanlık tarafından en geç otuz gün içinde sonuçlandırılır. Başvurunun eksik evrak ile yapıldığının bakanlıkça tespiti halinde, eksik evrakların tamamlanması istemiyle başvuru sahibine bilgi verilir. Bu durumda otuz günlük süre eksik evrakların bakanlığa intikal ettiği tarih itibarıyla başlar. Bakanlık çalışma izin başvurusuna ilişkin olumlu veya olumsuz kararını, yurt dışından yapılan başvurularda; başvuruyu yapan yabancıya bildirmek üzere (Dışişleri Bakanlığı kanalıyla) ilgili Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliğine de bildirir. Yurt içinden yapılan başvurularda ise yabancıya veya işverene bildirilir. Konsolosluklardan çalışma ve oturma izni alarak Türkiye’ye giriş yapan yabancıların, ülkeye giriş yaptıkları tarihi takip eden yirmi iş günü içinde Türkiye’deki Adres Kayıt Sistemi’ne kaydolmaları gerekmektedir.

​Türkiye’de istihdam edilecek yabancıların çalışma iznine ilişkin usul ve esaslar eğitim sektörü, ev hizmetleri sektörü, sağlık sektörü, turizm sektörü, havacılık sektörü, eğlence sektörü ve diğer sektörlerin yanı sıra doğrudan yabancı yatırımlar, özellik arz eden doğrudan yabancı yatırımlar, mesleki hizmetler ve irtibat büroları için farklılık göstermektedir. Aşağıdaki bilgiler, doğrudan yabancı yatırımlardaki çalışma izni sürecine yönelik usul ve esasları içermektedir.

1.1. İlk Başvuruda İşveren Kurumdan İstenen Belgeler

• Çalışma izni başvuru dilekçesi (Dilekçe elektronik başvuru esnasında taratılacak ve ayrıca kâğıt ortamında işveren tarafından ıslak imzalı olarak gönderilecektir.)​​​

• Yabancı personel başvuru formu (Elektronik ortamda doldurulacak form, çıktısı alındıktan sonra, işveren ve yabancı tarafından imzalanıp kâğıt ortamında bir nüsha olarak bakanlığa gönderilecektir. İmzalı formun olmadığı durumlarda taraflar arasında yapılmış iş sözleşmesi ibraz edilecektir. Formun imzasız olması ve iş sözleşmesinin de bulunmaması durumunda başvuru işleme alınmayacaktır.)

• Kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

• Son yıla ait, vergi dairesi veya yeminli mali müşavir onaylı bilanço ve kâr/zarar tablosu (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)
• İş yerinin Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırımlar* kapsamında olduğunu kanıtlayıcı bilgi ve belgeler (Bu belgeler elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

• Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihale açılmış projeleri yapma hakkı kazanmış kuruluşların (konsorsiyumlar dâhil) ilgili kurum ve kuruluştan alacakları işi yüklendiklerini tevsik eden belge (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

• Mühendislik, mimarlık, müteahhitlik ve danışmanlık hizmetleri kapsamında yabancı uzman istihdam edecek tüzel kişiliklerde, aynı meslekte Türk mühendis/mimar/şehir plancısı istihdam edildiğini ispata dair ücret bordrosu (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

• Yabancı personeli istihdam edecek kurum ve kuruluş adına kullanıcı sıfatıyla elektronik başvuruyu yapma yetkisi bulunan kişinin noter onaylı vekâletnamesi veya kullanıcı sıfatındaki kişinin başvuruyu yapan kurum ve kuruluşta çalıştığını gösterir belge (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

1.2. İlk Başvuruda Yabancıdan İstenen Belgeler

• Yurt içinden yapılacak başvurular için, Türkiye’de öğrenim amacıyla verilen oturma izinleri hariç olmak üzere, müracaat tarihinde geçerli en az altı ay süreli oturma izni örneği (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

• Çalışma izni talebinde bulunan yabancının geçerli oturma izni olmaması halinde ise, yabancının yurt dışında uyruğunda bulunduğu veya daimi ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine iş sözleşmesi veya şirket ortaklığını gösterir belge ibrazı ile çalışma izin başvurusu yapması zorunludur. Ancak, Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırımlar* kriterlerinden en az birini karşılayan şirketlerde istihdam edilecek kilit personel statüsündeki yabancının Türkiye’de kanuni olarak bulunduğunun (Emniyet Müdürlüğünden alınmış yazı veya pasaportun vize ve giriş tarihini gösterir kısmının onaylı örneği ibraz edilerek) kanıtlanması halinde çalışma izni müracaatı doğrudan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına yapılabilmektedir. Bu kapsamda çalışma izni verilen kilit personel statüsündeki yabancıların Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerinden çalışma vizesi alarak Türkiye’ye giriş yapmaları gerekmektedir.

• Yabancının kilit personel statüsünde olması halinde, Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmeliğin 10/b maddesinde öngörülen bilgi ve belgeler (Bu belgeler elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

• Pasaport sureti (Pasaportun Latin harfleri ile yazılı olmadığı durumlarda yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı çevirisi de başvuruya eklenecektir. Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.) 

• Türkçe tercümesi yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı diploma veya geçici mezuniyet belgesi sureti (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden ve ayrıca kâğıt ortamında da gönderilecektir.)​

• Mesleki hizmetler kapsamında çalışma izni talep eden yabancının yukarıdaki belgelere ek olarak, yurt dışında yükseköğrenim görmesi halinde “Yurtdışı Yüksek Öğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği”ne uygun olarak alacağı “Diploma veya Geçici Mezuniyet Denklik Belgesi” (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

2. Uzatma Başvurusu

Çalışma izninin uzatılması talebi, başvuru formu ve uygulama yönetmeliği ekinde belirtilen belgelere önceki çalışma izin belgesinin aslının da eklenmesi suretiyle, yabancı veya işveren tarafından doğrudan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına yapılır.

Çalışma izni ve süre uzatım başvurularının öncelikle elektronik ortamda yapılması zorunludur. Bu kapsamda elektronik ortamda yapılan ve sistem tarafından kabul edilerek onaylanan çalışma izni veya süre uzatım başvurularının geçerli olabilmesi için internet ortamında alınan barkodlu başvuru formu çıktısının yabancı ve işveren tarafından kâğıt ortamında imzalanarak yönetmelik ekinde belirlenen diğer belgelerle birlikte internet üzerinden yapılan başvurunun onaylanmasını takip eden altı işgünü içinde şahsen veya posta ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına ulaştırılması gerekmektedir.

Çalışma izninin uzatılması talebinin iznin bittiği tarihten geriye doğru en fazla iki aylık sürede yapılması gerekmektedir. Çalışma izninin süresinin bitiminden itibaren en geç on beş gün içinde yapılan uzatma başvuruları da değerlendirmeye alınır. Bu süreden sonra yapılan uzatma başvuruları, ilk defa başvuru yapan yabancılara uygulanan esaslara tabidir. Geçerli oturma izni ibrazıyla yapılan çalışma izni uzatma başvurularında (yurt içinden yapılan ilk başvurularda olduğu gibi) elektronik başvuruyu takip eden altı işgünü içinde istenen belgelerin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına ulaştırılması gerekmektedir.

​Bir yıllık kanuni çalışma izin süresinden sonra, aynı iş yeri veya işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere mevcut çalışma izni için iki yıl süreyle uzatım talebinde bulunulabilir. Toplam üç yıllık kanuni çalışma süresinin sonunda, aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışmak üzere, mevcut çalışma izni ilave üç yıl süreyle uzatılabilmektedir. Türkiye’de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet eden veya toplam sekiz yıllık kanuni çalışması olan yabancılar süresiz çalışma izni başvurusunda bulunabilirler.​

​​​

2.1. Uzatma Başvurusunda İşveren Kurumdan İstenen Belgeler

• Çalışma izni süre uzatım başvuru dilekçesi (Dilekçe elektronik başvuru esnasında taratılacak ve ayrıca kâğıt ortamında işveren tarafından ıslak imzalı olarak gönderilecektir.)

• Yabancı personel başvuru formu (Elektronik ortamda doldurulacak form, çıktısı alındıktan sonra, işveren ve yabancı tarafından imzalanıp kâğıt ortamında bir nüsha olarak bakanlığa gönderilecektir. İmzalı formun olmadığı durumlarda taraflar arasında yapılmış iş sözleşmesi ibraz edilecektir. Formun imzasız olması ve iş sözleşmesinin de bulunmaması durumunda başvuru işleme alınmayacaktır.)

• Değişiklik olması halinde, kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)​

• İş yerinin vergi borcu olmadığına dair belge (Bu bilgiye Hazine ve Maliye Bakanlığı kayıtlarından Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından internet üzerinden erişilecektir.)

• Başvuru formunda belirtilen yabancının Sosyal Güvenlik Kurumu sigortalı sicil numarası ile iş yerinin Sosyal Güvenlik Kurumu sicil numarası üzerinden iş yerine ve yabancıya ilişkin sosyal güvenlik yükümlülüklerinin yerine getirilip getirilmediği bilgisi (Bu bilgi Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarından Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından internet üzerinden kontrol edilecektir.)​

• Yabancı personeli istihdam edecek kurum ve kuruluş adına kullanıcı sıfatıyla elektronik başvuruyu yapma yetkisi bulunan kişinin noter onaylı vekâletnamesi veya kullanıcı sıfatındaki kişinin başvuruyu yapan kurum ve kuruluşta çalıştığını gösterir belge (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

2.2. Uzatma Başvurusunda Yabancıdan İstenen Belgeler

• ​Pasaport sureti (Pasaportun Latin harfleri ile yazılı olmadığı durumlarda yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı çevirisi de başvuruya eklenecektir. Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.) ​

• Önceki çalışma izin belgesi ve üst yazısı (Bu belgeler elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından verilmiş bulunan çalışma izin sürelerini kapsayan çalışma amaçlı oturma izni (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

• Mühendis, mimar ve şehir plancısı olarak çalışma izni verilen yabancıların, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 36’ncı maddesine istinaden alması gereken geçici üyelik belgesi (Bu belge elektronik başvuru esnasında taratılarak internet üzerinden gönderilecektir.)

*Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırımlar​​​

“Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmelik” kapsamında çalışma izinleri özel hükümlere tabi tutulmuş ve çalışma izinlerinin daha kolay şekilde verilmesi hedeflenmiştir. Bu kapsam dışındaki doğrudan yabancı yatırımlarda istihdam edilecek personel için talep edilen çalışma izni başvuruları yukarıda belirtilen genel hükümlere tabidir.

 Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmeliğin kapsamını iki temel şart belirler: 

• Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırımlar (irtibat büroları dâhil)​
• Yabancı uyruklu kilit personel​

Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırımlar; 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu kapsamına giren ve aşağıdaki şartların en az birini sağlayan şirket veya şubeyi ifade eder (2019 yılı değerleri):
The term “Special Foreign Direct Investment” refers to a company or branch subject to Foreign Direct Investments Law no. 4875, and meeting at least one of the following criteria (figures applicable for year 2019):

• Yabancı ortakların toplam sermaye payının en az 1.888.190 Türk lirası olması kaydıyla, şirket veya şubenin son yıl cirosunun en az 141,9 milyon Türk lirası olması
• Yabancı ortakların toplam sermaye payının en az 1.888.190 Türk lirası olması kaydıyla, şirket veya şubenin son yıl ihracatının en az 1 milyon ABD doları olması
• Yabancı ortakların toplam sermaye payının en az 1.888.190 Türk lirası olması kaydıyla, şirket veya şubede son yıl içinde Sosyal Sigortalar Kurumuna kayıtlı en az 250 personelin istihdam edilmesi
• Şirket veya şubenin yatırımda bulunacak olması halinde, öngörülen asgari sabit yatırım tutarının en az 47,1 milyon Türk lirası olması
• Ana şirketin merkezinin bulunduğu ülke dışında en az bir ülkede daha doğrudan yabancı yatırımı bulunması

Kilit personel; Türkiye’de kurulu bulunan ve tüzel kişiliğe sahip bir şirketin, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlayan personelidir:

a) Aşağıdaki alanlardan en az birinde görev alan veya bu konularda yetki sahibi; şirket ortağı, yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı, şirket müdürü, şirket müdür yardımcısı ve benzeri mevkilerde görev yapan kişi

• Şirketin üst yönetiminde ya da yürütme pozisyonunda çalışmak
• Şirketin tamamını veya bir bölümünü yönetmek
• Şirketin denetçilerinin, idari veya teknik personelinin işlerini denetlemek veya kontrol etmek
• Şirkete yeni personel almak ya da mevcut personelin işine son vermek veya bu konularda teklif yapmak

b) Şirketin hizmetleri, araştırma cihazları, teknikleri ya da yönetimi için temel sayılan bilgiye sahip kişi

c) İrtibat bürolarında, yurt dışındaki ana şirket tarafından adına yetki belgesi düzenlenen en fazla bir kişi

Yabancıların Çalışma İzninde Harç: 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince yabancılara verilecek çalışma izin belgeleri harca tabidir. Çalışma izin talebinin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca uygun görülmesi halinde verilecek izin süresine göre harç yatırılması gerekmektedir. 

Yabancılara düzenlenen çalışma izinlerinden 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunu hükümlerine göre değerli kağıt bedeli alınmaktadır. Çalışma izni harç tutarları ve değerli kağıt bedeli, her yıl yeniden değerleme oranı temel alınarak belirlenmekte ve Resmi Gazetede yayımlanmaktadır. 

Türkiye’de İş Kurmak

Türkiye’nin Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) Kanunu, eşit muamele ilkesine dayalı olup uluslararası yatırımcıların yerel yatırımcılar ile aynı hak ve yükümlülüklere sahip olmasına olanak tanımaktadır.

Şirket kurma ve hisse devri koşulları, yerel yatırımcılara uygulananlar ile aynıdır. Buna göre, uluslararası yatırımcılar, Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) belirtilen tüm şirket türlerini kurabilmektedir. TTK; uluslararası standartları karşılayan, özel sermaye ve halka arz faaliyetlerini teşvik eden, yönetim işlemlerinde şeffaflık sağlayan ve Türkiye'nin iş ortamını AB mevzuatı ve AB'ye katılım süreci ile uyumlu hale getiren bir kurumsal yönetim yaklaşımı sunmaktadır.

Türkiye gerçekleştirdiği yatırım ortamını iyileştirme reformuyla birlikte iş yapma kolaylığını esas almış ve böylece şirket kuruluşlarında yaşanan bürokrasi kaldırılmış, maliyet ve prosedürler de asgariye indirilmiştir. Bu doğrultuda, şirket kuruluşları artık sadece Ticaret Odalarında faaliyet gösteren ve “tek durak ofis” olarak tasarlanan Ticaret Sicili Müdürlüklerinde gerçekleştirilmekte ve aynı gün içinde tamamlanabilmektedir.

TKK Kapsamındaki Şirket Türleri ve Alternatif Yapılar

TTK kapsamında, kurumsal ve kurumsal olmayan aşağıda belirtilen türlerde şirketler kurulabilmektedir:

1. Kurumsal yapılar

• Anonim Şirket (A.Ş.)​
• Limited Şirket (Ltd. Şti.)
• Kooperatif Şirket​​ 

Bazı mali eşikler (örneğin; asgari sermaye) ve organlar birbirinden farklı olsa da, bir anonim şirket veya limited şirket kurmak için izlenen usul aynıdır.

2. Kurumsal olmayan yapılar

• Kollektif Şirket
• Komandit Şirket​ 

Şirketler bu beş farklı türde kurulsa da anonim şirket ile limited şirket, hem küresel ekonomide hem de Türkiye'de en sık tercih edilen türlerdir.

Şirket Kuruluşu

Türkiye'de bir şirket kurarken aşağıdaki kural ve düzenlemelere uyulmalıdır:​

Tutanak ve ana sözleşmenin çevrimiçi olarak MERSİS'e gönderilmesi

Ticaret sicili işlemleri, Ticaret Sicili Yönetmeliği uyarınca MERSİS (Merkezi Sicil Kayıt Sistemi) üzerinden gerçekleştirilmelidir.

MERSİS, ticari sicil süreçlerinin gerçekleştirilmesi ve ticari sicil verilerinin elektronik olarak düzenli bir şekilde saklanması için kullanılan bir merkezi bilgi sistemidir. Aktif olarak iş yapan tüzel kişilere kuruluşa mahsus bir numara verilmektedir. MERSİS ile yeni şirketlerin internet üzerinden kurulmaları mümkün olup hâlihazırda kurulu şirketler ise kayıtlarının aktarımı sonrasında bu sistem üzerinden faaliyet gösterebilmektedir.​​​​

Şirket belgelerinin düzenlenmesi ve noter tasdiki

İlgili Ticaret Sicili Müdürlüğüne sicil başvurusunda bulunmak için gereken belgeler aşağıdaki gibidir:​

• Ticaret Sicili Müdürlüğü yetkili personeli ya da Noter huzurunda kurucuların tamamı tarafından imzalanmış şirket sözleşmesi (bir asıl, dört nüsha)

• ​Yabancı ortağın gerçek kişi olması halinde gereken belgeler aşağıdaki gibidir:​
  • ​Her bir hissedarın pasaportundan ikişer nüsha

• Yabancı ortağın tüzel kişi olması halinde gereken belgeler aşağıdaki gibidir:​
  • Ortak olarak kaydedilen tüzel kişinin yatırımcının ülkesindeki ilgili makam tarafından düzenlenen faaliyet belgesi. Faaliyet belgesi şirketin mevcut durumu ve imza yetkilileri hakkında bilgi içermelidir.

• • Tüzel kişi olan hissedarın/hissedarların kuruluş için onayını gösteren yetkili kurumsal merci kararı/kararları; şirketin kuruluşunda herhangi bir özel koşul bulunacaksa (şirket adı, faaliyet alanı, vb.) karara/kararlara şeffaflık sağlanması adına bu koşullar karar/kararlarda belirtilmelidir.

• • Bir tüzel kişinin kurulacak şirketin yönetim kurulu üyesi olarak görevlendirilmesi durumunda tüzel kişi adına hareket edecek gerçek kişinin adı ve tüzel kişinin görevlendirmesi şeffaflık sağlanması adına aynı veya farklı bir kararda belirtilmelidir.

• • Sürecin vekâleten takip edilecek olması durumunda başvuruyu yetkili Ticaret Sicili Müdürlüğü ve diğer resmi yetkililer huzurunda (gerektiğinde) takip edecek olan vekillere yetki sağlayan vekâletnamenin noter tasdikli bir nüshası.​

• Noter tasdikli imza beyannameleri (iki nüsha)

• Şirket müdürlerinin noter tasdikli nüfus cüzdanı (bir nüsha)

Yukarıdaki ilk madde haricinde Türkiye dışında düzenlenecek ve imzalanacak tüm gerekli belgelerin noter tasdikli ve apostilli olması veya düzenlendikleri Türk konsolosluğunca onaylanması gerekmektedir. Düzenlenen, noter tasdiki yapılan ve apostillenen asıl belgelerin resmi tercümeleri gerçekleştirilmeli ve Türkiye'de bir noter tarafından tasdiklenmelidir.​

Potansiyel vergi numarasının alınması

Şirket, Türk vatandaşı olmayan hissedarlar ve şirketin Türk vatandaşı olmayan yönetim kurulu üyeleri için ilgili vergi dairesinden bir potansiyel vergi numarası almalıdır. Bu potansiyel vergi numarası, kurulacak şirketin sermayesinin yatırılacağı banka hesabının açılması için gereklidir.
Vergi dairesi tarafından istenen belgeler aşağıdaki gibidir:

• ​Tescil talep dilekçesi

• Ana sözleşme (bir asıl)

• Şirketin kayıtlı adresini gösteren kira sözleşmesinin nüshası​​

• Sürecin vekâleten takip edilecek olması durumunda bir vergi numarasının veya potansiyel vergi numarasının alınması için şirket adına vergi dairesine başvuruda bulunma yetkisi veren bir vekâletname düzenlenmelidir.​

Sermayenin belirli bir yüzdesinin Rekabet Kurumu’nun hesabına yatırılması

Şirket sermayesinin %0,04'ü Ticaret Sicili Müdürlüğü veznesi aracılığı ile Rekabet Kurumu hesabına ödenmelidir.​

Kuruluş sermayesinin en az %25'inin bir bankaya yatırılması ve bunun belgelenmesi

Taahhüt edilen sermayenin %25'i yeni şirket tescili öncesinde, kalan %75'i ise iki yıl içinde ödenmelidir. Alternatif olarak sermaye, tescil öncesinde tümüyle ödenebilir.

Ancak limited şirketler için kuruluş sermayesinin %25'inin şirket tescili öncesinde ödenmesi şartı aranmamaktadır. Limited şirketler için taahhüt edilen sermayenin, şirketin kurulduğu tarihe müteakip 24 ay içerisinde ödenmesi yeterlidir.​

Ticaret Sicili Müdürlüğüne tescil başvurusu yapılması

Aşağıdaki belgelerin temin edilmesini takiben kurucular tescil başvurusunda bulunabilir:

• Tescil talep dilekçesi

• Kuruluş bildirim formunun dört nüshası

• Kurucuların tamamınca Ticaret Sicili Müdürlüğü yetkili personeli ya da Noter huzurunda imzalanmış şirket sözleşmesi (bir asıl, dört nüsha)

• Rekabet Kurumuna ait banka hesabına yapılan ödeme (şirket sermayesinin %0,04'ü)

• Limited şirketin kurucularını temsil etmeye yetkili her bir şahıs için imza beyannamelerinin iki nüshası

• Kuruluş beyannamesi (bir asıl)

• Ticaret Odası tescil formu (iki farklı ortak türü için iki farklı form: gerçek kişi ortak veya tüzel kişi ortak)

• Söz konusu görevin kabulünü belirten yönetim kurulunun ortak olmayan üyelerinin yazılı beyanı

• Ödenmiş asgari sermaye mevduatına ilişkin banka dekontu (taahhüt edilen sermayenin en az %25'i). Herhangi bir ayni sermaye katkısı olması durumunda:​
  • Ayni sermaye hakkındaki uzman raporu

• • Söz konusu ayni sermaye üzerinde hiçbir takyidat olmadığını gösteren ilgili sicil beyanı

• • Ayni sermaye hakkında ilgili dairelere şerhlerin yapıldığını gösteren belge

• • ​Şirket kuruluşu hakkında kurucular, diğer kişiler ve şirket arasındaki yazılı anlaşmalar​

Sicil aşamasının Ticaret Sicili Müdürlüğünde tamamlanmasının ardından Ticaret Sicili Müdürlüğü ilgili vergi dairesi ve Sosyal Güvenlik Kurumuna şirketin kuruluşu hakkında re'sen bildirimde bulunur. Ticaret Sicili Müdürlüğü, şirketin kuruluş bilgisinin şirket tescilinden itibaren yaklaşık 10 gün içinde Ticaret Sicili Gazetesinde duyurulmasını sağlar. Ticaret Sicili Müdürlüğü yerel vergi dairesini bilgilendirdikten kısa süre sonra yerel vergi dairesinden bir vergi levhası alınmalıdır.

İlgili Sosyal Güvenlik Kurumundan şirket için bir sosyal güvenlik numarası alınmalıdır. Çalışanlar için şirketin Sosyal Güvenlik Kurumuna tescilini takiben ayrı bir başvuruda bulunulmalıdır.

Yasal defterlerin tasdikletilmesi

Kuruluş sırasında aşağıdaki defterlerin tasdiki Ticaret Sicili Müdürlüğünün yetkilendirilmiş personeli tarafından yapılacaktır.

• Yevmiye defteri​

• Defter-i kebir ​

• Muhasebe envanteri 

• Hisse defteri 

• Yönetim toplantısı tutanak defteri ​

• Genel kurul toplantı tutanak defteri

Ticaret Sicili Müdürlüğünün şirket kuruluş bildirisinin vergi dairesinden takip edilmesi

Ticaret Sicili Müdürlüğü, şirket kuruluşunu vergi dairesi ve Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir. İlgili vergi memuru tespit tutanağı hazırlamak üzere şirket merkezini ziyaret eder. Tespit tutanağında en az bir yetkilinin imzası bulunmalıdır. Ticaret Sicili Müdürlüğü şirketin vergi numarasını içeren şirket kuruluş belgesini vergi dairesine gönderir.

İmza sirkülerinin düzenlenmesi

Şirketin Ticaret Sicili Müdürlüğünde tescil edildiği tarihte Ticaret Sicili Müdürlüğünün yetkilendirilmiş personeli huzurunda şirketin imza yetkilileri imza sirkülerini düzenlemelidir.

Belirli Dokümanların Elektronik Ortama Alınması/E-TUYS Sistemi

Daha önceden uluslararası yatırımcıların Türkiye’de kurdukları şirket ve şubeler tarafından Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne basılı halde gönderilen şu dokümanların elektronik ortamda alınmasına yönelik çalışmalar tamamlanmıştır:

• Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Faaliyet Bilgi Formu  
• Doğrudan Yabancı Yatırımlar için Sermaye Bilgi Formu
• Doğrudan Yabancı Yatırımlar için Hisse Devri Bilgi Formu​

Doğrudan yabancı yatırımlara ilişkin veri sisteminin daha kapsamlı hale getirilebilmesi ve güncel bilgilerin daha hızlı temin edilmesi amacıyla geliştirilen ve Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından yönetilen E-TUYS adlı web tabanlı uygulama aracılığıyla söz konusu formlarda yer alan bilgiler sadece elektronik ortamda alınacaktır. Böylece söz konusu formların kâğıt ortamında alınması uygulamasına son verilmiştir.

Şube

• Hissedar yoktur.​​
• Bağımsız bir tüzel kişi değildir. Süresi ana şirketin süresiyle sınırlıdır.​
• Sermaye koşulu bulunmamaktadır; ancak şube faaliyetleri için bir bütçe ayrılması makul olacaktır.
• Şube, sadece ana şirket ile aynı amaçlar için kurulabilir.
• Şube kârının ana şirkete iade edilmesine izin verilir. Merkeze aktarılan şube kârı %15 oranında temettü stopaj vergisine tabidir. Bu vergi, Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları uyarınca düşürülebilir.

Bir şubenin tescili için, ilgili Ticaret Sicili Müdürlüğüne aşağıdaki belgelerle birlikte bir dilekçe gönderilmelidir:

• Dilekçe (şirket kaşesinin altında bir imza yetkilisi veya vekilinin imzası bulunmalıdır; vekil tarafından imzalanması halinde vekâletnamenin aslı veya noter nüshası da dilekçeye eklenmelidir.)
• Ana şirketin yetkili makamının şube açma kararı
• Ana şirketin ana sözleşmesinin tasdikli aslı​
• Ana şirketin faaliyet belgesi veya ana şirketin sicilini ve mevcut durumunu gösteren herhangi bir eşdeğer belge ​
• Ana şirket tarafından mukim temsilcisi lehine tam temsil ve ilzam yetkisinin verildiğini gösteren vekâletname
• Kuruluş beyanının beş nüshası (İlgili alanlar yetkili şahıs tarafından doldurulmalı ve imzalanmalıdır.)
• Türkiye'deki temsilciyi belirten vekâletnamenin iki nüshası 
• Şube temsilcisinin Türk vatandaşı olması durumunda nüfus cüzdanının noter tasdikli nüshası. Aksi halde yetkili temsilci pasaportunun noter tasdikli Türkçe tercümesi
• Şube temsilcisinin şube adı altındaki imza beyannamelerinin iki nüshası 
• Taahhüt mektubu (yetkili şahıs tarafından imzalanmış​) 
• Ticaret Sicili Müdürlüğünden alınacak bir Ticaret Müdürlüğü Beyan Formu (şube temsilcilerinin fotoğraflarını içeren)​

Türkiye dışında düzenlenecek ve imzalanacak tüm gerekli belgelerin noter tasdikli ve apostilli olması veya düzenlendikleri Türk konsolosluğunca onaylanması gerekmektedir. Düzenlenen, noter tasdiki yapılan ve apostillenen asıl belgelerin resmi tercümeleri gerçekleştirilmeli ve Türkiye'de bir noter tarafından tasdiklenmelidir.​

İrtibat Bürosu

Yabancı ülke kanunlarına göre kurulmuş şirketler, Türkiye'de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından izin almak suretiyle irtibat bürosu açabilmektedir. İrtibat bürosu açmak için aşağıdaki belgelerle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne başvurulması gerekmektedir.

• Başvuru formu*
• İrtibat bürosu tarafından yürütülecek işlerin kapsamını ve büronun ticari faaliyet yürütmeyeceğine ilişkin taahhüdü içeren beyanname* ve beyannameyi imzalayan yabancı şirket yetkilisinin imza yetkisini gösteren belge
• Yabancı şirkete ait ve ilgili Türk Konsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik edilmiş faaliyet belgesi
• Yabancı şirket hakkında hazırlanmış faaliyet raporu veya bilanço ve gelir tablosu
• İrtibat bürosunun faaliyetlerini yürütmekle görevli olarak atanan kişiye/kişilere verilecek yetki belgesi
• İrtibat bürosunun kuruluş işlemlerinin başka bir kimse aracılığıyla yürütülmesi durumunda vekâletname

*Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından temin edilebilir.​

​Genel Müdürlüğe belgelerin aslının ibraz edilmesi halinde, belgelerin bir örneği Genel Müdürlük tarafından onaylanmakta ve asılları başvuru sahibine iade edilmektedir.​

İrtibat büroları için yapılan ilk başvuruda izinler azami üç yıl süre ile beyan edilen faaliyet kapsamında düzenlenmektedir. Faaliyet sürelerini uzatmak isteyen büroların, faaliyet süreleri sona ermeden önce Genel Müdürlüğe başvurması gerekmektedir. Genel Müdürlük süre uzatma taleplerini, büronun geçmiş yıl faaliyetleri, yabancı şirketin Türkiye’de geleceğe yönelik iş planı ve hedefleri, mevcut ve öngörülen harcama tutarı ile istihdam edilen personel sayısı çerçevesinde değerlendirerek sonuçlandırabilmektedir. Pazar araştırması veya yabancı şirketin ürünlerinin ya da hizmetlerinin tanıtımını yapmak üzere izin alan büroların faaliyet süreleri uzatılmamaktadır.

Kuruluş ve süre uzatımına ilişkin başvurular, istenilen bilgi / belg​elerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla başvuru tarihinden itibaren on beş iş günü içinde sonuçlandırılmaktadır.

Yabancı şirketlerin, para ve sermaye piyasaları, sigortacılık gibi özel mevzuatı bulunan finansal alanlarda faaliyette bulunmak amacıyla irtibat bürosu açma talepleri, ilgili özel mevzuatı çerçevesinde yetkili kılınan Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu gibi kurum veya kuruluşlarca değerlendirilmektedir. Bakanlık gerekli görülen durumlarda, faaliyet göstermek üzere izin, lisans veya benzeri yetkiler alınması gereken diğer sektörlerdeki yabancı şirketlerin irtibat bürosu açma taleplerini, söz konusu izin veya lisansı veren kurum ya da kuruluşların görüşlerini alarak sonuçlandırabilmektedir.​​

İrtibat bürolarının, vergi dairesine kayıt belgesinin ve büro ile ilgili kira sözleşmesinin bir örneğini en geç bir ay içinde Genel Müdürlüğe iletmesi gerekmektedir. Bürolar adres, büro yetkilisi/yetkilileri veya yabancı şirketin unvan değişikliklerini, değişikliğin gerçekleşmesinden itibaren en geç bir ay içinde, yeni adresi gösteren kira sözleşmesi, yeni atanan kişiye ilişkin yetki belgesi ya da yabancı şirketin unvan değişikliğine ilişkin belge/belgeler ile birlikte Genel Müdürlüğe bildirmelidir.

İrtibat bürolarının faaliyetlerini sona erdirmesi durumunda kapatma işlemi için ilgili vergi dairesinden alınacak iş bırakma-yoklama fişini Genel Müdürlüğe iletmesi gerekmektedir. Bürolar, kapanış ve tasfiye sonucunda oluşan bakiye haricinde, transfer talebinde bulunamamaktadır.​​

Varlık Devri

Varlık devri, bir malın/mal topluluğunun ya da işletmenin mülkiyetinin bir gerçek veya tüzel kişiden başka bir gerçek veya tüzel kişiye devredilmesi olarak tanımlanır. Varlık devri konusu, Türk Hukuk Sistemi’nde özel olarak düzenlenmemekle birlikte, muhtelif kanunlarda bu konu ile doğrudan ya da dolaylı ilintili hükümler bulunmaktadır. Bu konuyla ilgili hükümlerin başında malvarlığı ve işletme devirlerine ilişkin 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 202 ve 203. maddeleri ile şirket birleşmelerine ilişkin 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 134-158. maddeleri gelmektedir.

Borçlar Kanunu’nun 202. maddesine göre, ‘‘Bir malvarlığını veya bir işletmeyi aktif ve pasifleri ile birlikte devralan, bunu alacaklılara bildirdiği veya ticari işletmeler için Ticaret Sicili Gazetesi’nde, diğerleri için Türkiye genelinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde yayımlanacak ilanla duyurduğu tarihten başlayarak, onlara karşı malvarlığındaki veya işletmedeki borçlardan sorumlu olur. Bununla birlikte, iki yıl süreyle önceki borçlu da devralanla birlikte müteselsil borçlu olarak sorumlu kalır. Bu süre, muaccel borçlar için, bildirme veya duyuru tarihinden; daha sonra muaccel olacak borçlar için ise, muacceliyet tarihinden itibaren işlemeye başlar. Borçların bu yoldan üstlenilmesinin sonuçları, dış üstlenme sözleşmesinden doğan sonuçlarla özdeştir. Bildirme veya ilanla duyurma yükümlülüğü devralan tarafından yerine getirilmedikçe, ikinci fıkrada öngörülen iki yıllık süre işlemeye başlamaz.’’ Yine aynı kanunun 203. maddesine göre, ‘‘Bir işletme, başka bir işletme ile aktif ve pasiflerin karşılıklı olarak devralınması ya da birinin diğerine katılması yoluyla birleştirilirse, her iki işletmenin alacaklıları, bir malvarlığının devralınmasından doğan haklara sahip olup, bütün alacaklarını yeni işletmeden alabilirler.’’ Türk Ticaret Kanunu’nun 11. maddesinde işletme devri özel olarak yeniden düzenlenerek işletme devri halinde bu devrin kapsamı ve şekli hükme bağlanmış, 134-158. maddelerde ise şirket birleşmeleri özel olarak düzenlenmiştir.

Birleşme ve satın alma türündeki faaliyetlerden istenen sonuçların elde edilmesi için öncelikle Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu ve özelde ise birleşecek şirketlerin tabi olduğu yasal zemini belirleyen mevzuat hükümlerinin incelenmesi gerekmektedir.

Yukarıda bahsi geçen maddelere göre, bir tüzel kişilik bir işletmeyi (şirket) varlıkları ve borçlarıyla birlikte devraldığında, bu şirketin borçlarından ve alacaklarından da sorumlu olur. Türk Borçlar Kanunu’nun 202 ve 203. maddesinden de anlaşıldığı üzere, alacaklılara bildirilmesinden veya duyurulmasından itibaren iki yıl boyunca devreden ve devralan, borçların ödenmesinden ortak olarak sorumlu tutulur.

Devreden ve devralan arasındaki ilişki, bir işletmenin varlıkları ve borçlarının devri için yapılan sözleşmeye bağlıdır. Ancak 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun’un 7. maddesi uyarınca belirli bir piyasada hâkim durum oluşturacak veya mevcut bir hâkim durumu güçlendirecek nitelikteki birleşme ve devralmalar yasaklanmış olup belli değerin üzerinde bu kapsama girebilecek devirler de Rekabet Kurulu iznine bağlanmıştır. Devrin yasal onayı mevzuatta öngörülen iletişim araçlarıyla duyurulmalıdır.

Varlık devri, satan şirketin geliri olarak kabul edilebileceğinden vergilendirilebilir ve bu nedenle kurumsal vergi yükümlülüğü söz konusu olur. Varlık devri, genellikle varlıkların satış değeri üzerinden KDV’ye tabidir. KDV oranı farklı varlıklara göre değişiklik gösterse de (% 1, % 8 ve % 18), genel KDV oranı % 18’dir. Yatırım teşvik belgeleri gibi çeşitli yöntemlerle KDV yükümlülüğü azaltılabilir.

Varlık devriyle ilgili önemli maddeler:

• Türk Borçlar Kanunu: Madde 202 ve Madde 203
• Türk Ticaret Kanunu: Madde 134-158
• İcra İflas Kanunu: Madde 280
• Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun: Madde 30
• Rekabet Kanunu: Madde 7

Finansmana Erişim

Gelişmekte olan Avrupa bölgesinde Rusya'nın ardından en büyük 2. bankacılık sistemine sahip olan Türkiye bankacılık sektörü, yüksek sermayeli ve son derece likit yapısıyla ülkedeki yatırımcılara rahatlıkla finansman sağlayabilecek esnekliktedir. Bankaların yanı sıra Türkiye kredi pazarı, yatırımcıların leasing ve faktoring yollarıyla proje finansmanı temin etmesine olanak tanımaktadır.

Türkiye'de üç tip banka bulunmaktadır: mevduat bankaları, kalkınma/yatırım bankaları ve faaliyetlerini tüm dünyada kabul edilmiş İslami finans ilkeleriyle uyumlu şekilde faizsiz bankacılığa dayalı olarak yürüten katılım bankaları. Bankalar tüzel ve gerçek kişilere, hem yerel hem döviz cinsinden nakit kredi, gayrinakdi kredi veya faizsiz (katılım) kredi verebilir; ancak bankaların gerçek kişilere ticari olmayan amaçlara yönelik döviz kredisi vermeleri mümkün değildir. Ayrıca Türkiye'de ikamet edenlerin yurt dışından kredi alırken Türkiye'de bir bankayı aracı kurum olarak kullanmaları zorunludur.

Leasing ve faktoring, diğer finansman yöntemleridir. Leasing; yurt içi kiralama, yurt dışı kiralama, satış ve geri kiralama veya satışa yardımcı kiralama şeklinde olabilir. Gayrimenkul, otomobil, bilgisayar, ofis ekipmanları, tıbbi cihazlar, inşaat makineleri, imalat makineleri ve diğer sabit varlıklar finansal kiralama aracılığıyla edinilebilmektedir. Faktoring şirketleri ise satılan mal ve hizmetlerden doğan faturalarla belgelenen alacaklar için ödeme yapmakta ve ödeme riskini üstlenmektedir.

Türkiye'de yerleşik finans kurumlarına ek olarak Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Avrupa Yatırım Bankası (EIB) ve Uluslararası Finans Kurumu (IFC) gibi çeşitli uluslararası kalkınma bankaları da Türkiye'deki pek çok yatırım projesine finansman sağlamaktadır.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu: www.bddk.org.tr  

Türkiye Bankalar Birliği: www.tbb.org.tr 

European Investment Bank: www.eib.org  

International Finance Corporation: www.ifc.org 

European Bank for Reconstruction and Development:  www.ebrd.com 

Yatırım Teşvikleri

Yeni yatırım teşvik sistemi, ülkenin stratejik sektörleri için önem teşkil eden ara mallara olan ithalat bağımlılığını azaltma potansiyeli taşıyan yatırımları teşvik etmek amacıyla özel olarak tasarlanmıştır.

1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla geçerli olan yeni yatırım teşvik sistemi dört ayrı rejimden oluşmaktadır. Yerli ve yabancı yatırımcılar, aşağıdaki teşviklerden eşit oranda faydalanabilmektedir:

1- Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları

2- Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları

3- Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Uygulamaları

4- Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları

Çalışanlar ve Sosyal Güvenlik

a-) İstihdam Koşulları
Türkiye’deki çalışma koşulları esas olarak İş Kanunu ve Sendikalar Kanunu ile düzenlenir.

b-) İş Sözleşmesinin Feshi
Türkiye’de vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların oturma izni almaları zorunludur.

c-)Sosyal Güvenlik Sistemi
Türkiye’deki sosyal güvenlik sistemi, 2007 yılında büyük bir dönüşüm sürecinden geçmiş ve bu sürecin sonunda, farklı sosyal güvenlik fonlarının tek bir kurum bünyesinde toplanıp merkezi bir şekilde denetlenmesine dayalı olan, daha verimli ve daha hızlı işleyen bir sistem haline gelmiştir.

Yatırım Bölgeleri

YATIRIM BÖLGELERİ

​​​​​Türkiye’de üç çeşit yatırım bölgesi bulunmaktadır: ​​

1. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri - Teknoparklar

Teknoloji Geliş​tirme Bölgeleri (TGB), Ar-Ge çalışmalarını desteklemek ve yüksek teknoloji alanındaki yatırımları çekmek üzere tasarlanmış alanlardır. Hâlihazırda 63’ü faaliyette olan 84 adet TGB mevcuttur; diğer 21 bölgenin ise onayı alınmış olup yapımı devam etmektedir. 

TGB’lerin sağladığı avantajlar

• Yazılım geliştirme, Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinden elde edilen kazançlar 31 Aralık 2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden muaftır. 

• TGB içinde üretilen uygulama yazılımlarının satışı 31 Aralık 2023 tarihine kadar KDV’den muaftır. Bunlara sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, farklı iş sektörleri, internet, mobil telefonlar ve askeri komuta kontrol sistemlerinde kullanılan yazılımlar dâhildir. 

• Bölgede çalışan Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31 Aralık 2023 tarihine kadar her türlü vergiden muaftır. Muafiyet kapsamındaki destek personeli sayısı Ar-Ge personeli sayısının %10’unu aşamaz. 

• Bölgede başlatılıp sonuçlandırılan Ar-Ge projeleri sonucu elde edilen teknolojik ürünün üretilmesi için gerekli yatırım, işletmeci şirketin uygun bulması ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının izin vermesi şartıyla bölge içerisinde yapılabilir.

• 31 Aralık 2023 tarihine kadar SGK primi işveren payının %50'si devlet tarafından karşılanacaktır. 

• Ar-Ge, tasarım ve yazılım geliştirme projeleri kapsamında ithal edilecek ürünler gümrük vergisinden, düzenlenecek evraklar ise damga vergisinden muaftır.

2. Organize Sanayi Bölgeleri

• Organize Sanayi Bölgeleri (OSB*), şirketlerin hazır altyapı ve sosyal tesisleri kullanarak faaliyette bulunmalarını sağlayacak biçimde tasarlanmıştır. Bu bölgelerde sağlanan altyapıya yol, su, doğal gaz, elektrik, iletişim, atık arıtma ve diğer hizmetler dâhildir. 
   
• 80 ilde, hâlihazırda 234’ü faal, toplam 331 adet OSB mevcuttur; geri kalan 97 OSB’nin yapımı hâlen Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde devam etmektedir. 

OSB’lerin sağladığı avantajlar

OSB’ler içinde faaliyet gösteren yatırımcılar, Türkiye’deki mevcut yatırım teşvik uygulamalarına (genel yatırım teşvikleri, bölgesel yatırım teşvikleri, büyük ölçekli yatırım teşvikleri, stratejik yatırım teşvikleri, istihdama yönelik teşvikler, Ar-Ge desteği, vb.) ek olarak, aşağıdaki avantajlardan da faydalanmaktadır:

• Arazi alımlarında KDV muafiyeti.

• Tesis inşasının tamamlanmasından itibaren geçerli olmak üzere beş yıl boyunca emlak vergisi muafiyeti.

• Düşük su, doğal gaz ve iletişim giderleri.

• Parsellerin bölümü/birleştirilmesi işlemlerinde vergi muafiyeti. 

• Tesis inşası ve işletiminde yerel yönetimler vergisi muafiyeti.

• OSB’nin belediye hizmetlerinden yararlanmaması durumunda katı atık vergisi muafiyeti.​

3. Serbest Bölgeler ​​

• Serbest Bölgeler, ülkenin siyasi sınırları içinde yer almalarına rağmen gümrük bölgelerinin kapsamları dışında konumlandırılan özel alanlardır. Bu bölgeler ihracat odaklı yatırımların sayısını artırmak üzere tasarlanmıştır. Gümrük bölgelerindeki ticari, finansal ve ekonomik alanlarda uygulanan yasal ve idari düzenlemeler, serbest bölgelerde uygulanmamakta veya kısmen uygulanmaktadır.  
• Türkiye’de, AB ve Orta Doğu pazarlarına yakın toplam 19 adet Serbest Bölge bulunmakta olup bunlardan 18’i faal durumda, 1’i ise kurulum aşamasındadır. Serbest Bölgeler; Akdeniz, Ege ve Karadeniz’deki limanlarla uluslararası ticaret yollarına erişimin kolayca sağlanabildiği noktalarda yer almaktadır.

Serbest Bölgelerin sağladığı avantajlar

• Gümrük vergisi ve aynı tür diğer vergilerden %100 muafiyet.

• İmalat şirketleri için kurumlar vergisinden %100 muafiyet.

• KDV ve özel tüketim vergisinden %100 muafiyet.

• Düzenlenecek evraklara uygulanan damga vergisinden %100 muafiyet.

• Emlak vergisinden %100 muafiyet. 

• Tamamı yurt dışına olmak kaydıyla Serbest Bölgelerden verilecek belirli lojistik hizmetlere %100 gelir ve kurumlar vergisi istisnası.

• Çalışan maaşı üzerinden alınan gelir vergisinden %100 muafiyet (serbest bölgelerde ürettiği ürünlerin FOB bedelinin en az %85’ini ihraç eden şirketler için).

• Mallar süre sınırlaması olmaksızın serbest bölgelerde tutulabilmektedir.

• Şirketler, serbest bölgelerden elde edilen kârı hiçbir sınırlama olmaksızın yurt dışına ya da Türkiye’ye serbestçe aktarabilmektedir.​

• Mülk alım-satımında tapu harcından muafiyet.

• İnşaat, proje, iskân, izin ve onay süreçlerinde KDV muafiyeti.

• KDV ve diğer vergilerden muaf hazır altyapı.

• İkinci el/kullanılmış makine getirilmesine müsaade edilmesi. ​

Demografi

GMT+3 zaman diliminde yer alan Türkiye, hem batıdaki hem de doğudaki ülkelerle aynı iş günü içinde iletişim kurma olanağına sahiptir.

a-) Nüfus
Türkiye nüfusu demografik açıdan ülke ekonomisi üzerinde son derece olumlu bir etkiye sahip olup yatırımcılar için pek çok fırsat sunmaktadır. Avrupa’da yaşlanan ve azalan nüfus gibi önemli zorluklarla karşı karşıya olan yatırımcılar, Türkiye'nin genç ve eğitimli nüfusunu önemli bir avantaj olarak değerlendirmektedir. Türkiye, güçlü iş gücü piyasası ve canlı iç pazarın temellerini oluşturan genç, dinamik ve artan nüfusuyla benzersiz fırsatlar sunmaktadır.

b-) İş Gücü
Türkiye, 31,6 milyon kişilik iş gücüyle Avrupa’nın üçüncü en büyük iş gücü havuzunu oluşturmaktadır. Türkiye’nin sahip olduğu genç nüfus, iş gücünün büyümesindeki en önemli faktör olarak ülkenin rakiplerine kıyasla üst sıralarda yer almasına katkı sağlamıştır. Türkiye aynı zamanda AB ülkelerine kıyasla iş gücündeki en yüksek büyümeyi gerçekleştirmiştir.

c- ) Kentleşme
Türkiye’de, ürettiği mal ve hizmet ile ekonomik büyüme ve sosyal gelişimin lokomotifleri konumunda olan ve nüfusu 1 milyonu aşan 22 şehir bulunmaktadır. İstanbul, Avrupa’nın en yüksek nüfuslu şehridir.

Düzenleme ve Denetleme Kurumları

Düzenleme ve denetleme kurumları, farklı piyasaların düzenlenmesi, piyasa faaliyetlerinin bu düzenlemelere uygunluklarının veya oluşabilecek aksaklıkların denetim ve takibi için oluşturulmuştur. Türkiye’deki önemli kuruluşlardan bazıları şunlardır: Rekabet Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu, Özelleştirme İdaresi, Kamu İhale Kurumu, Şeker Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu

Makroekonomik Göstergeler

GSYİH-SAGP* Verisine Göre Ülke Sıralaması – 2003 ve 2017 Türkiye ekonomisi 2003 yılında dünyanın 18. büyük ekonomisi iken 2017 yılında 13. sıraya yükselmiştir.

Türkiye'de Doğrudan Yabancı Yatırım

Türkiye ekonomisi, 1980’li yıllardan bu yana uygulanan liberalleşme süreci sayesinde yüksek büyüme oranlarına ulaşmıştır. Bu sürecin en önemli kilometre taşlarından biri, Türkiye’nin 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü’ne (WTO) üye olmasıdır. Bu gelişmeyi takiben Türkiye, AB ile müzakereleri de neticelendirerek 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birliği’ne girmiştir. Tüm bu adımların sonucunda, dış ticaret hem ihracat hem de ithalat bakımından hızla artmıştır. İhraç mallarının yapısında, sanayi ürünlerinin tarım ürünlerinin yerini almasında etken olan kayda değer değişimler gözlenmiştir.

a-) İhracat
1980 yılından bu yana izlenen ve ihracata dayalı kalkınma modeli çerçevesinde uygulanan politikalarla uyumlu olarak, ihracatın Türkiye için önemi gerek nitelik gerekse de nicelik olarak son derece artmıştır.

b-) İthalat
Türkiye’nin ithalat rejimi, AB ile kurulan Gümrük Birliği’ne tam uyum, EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Birliği) ile mevcut ilişkilerin sürmesi ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyeliğinin getirdiği yükümlülükleri yerine getirmek açısından yaşanan liberalleşmeyi vurgular niteliktedir.

Dış Ticaret

Türkiye ekonomisi, 1980’li yıllardan bu yana uygulanan liberalleşme süreci sayesinde yüksek büyüme oranlarına ulaşmıştır. Bu sürecin en önemli kilometre taşlarından biri, Türkiye’nin 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü’ne (WTO) üye olmasıdır. Bu gelişmeyi takiben Türkiye, AB ile müzakereleri de neticelendirerek 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birliği’ne girmiştir. Tüm bu adımların sonucunda, dış ticaret hem ihracat hem de ithalat bakımından hızla artmıştır. İhraç mallarının yapısında, sanayi ürünlerinin tarım ürünlerinin yerini almasında etken olan kayda değer değişimler gözlenmiştir.

1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla geçerli olan yeni yatırım teşvik sistemi dört ayrı rejimden oluşmaktadır. Yerli ve yabancı yatırımcılar, aşağıdaki teşviklerden eşit oranda faydalanabilmektedir:

1- Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları

2- Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları

3- Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Uygulamaları

4- Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları

Yatırım Mevzuatı

Türkiye’nin yatırım mevzuatı, uluslararası standartlara uygunluğu ve sadeliğinin yanında tüm yatırımcılara eşit muamele sunmaktadır. Yatırım mevzuatının temelini; 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanunu, 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği, çok taraflı ve ikili anlaşmalar ile sektörel bazda yatırımların teşvikini düzenleyen muhtelif kanunlar ve ilgili alt düzenlemeler oluşturmaktadır.